هیدروسفالی، یک وضعیت پزشکی است که با تجمع مایع مغزی نخاعی (CSF) در مغز مشخص می شود. CFS مایع شفافی است که مغز و نخاع را احاطه می کند. در هیدروسفالی، عدم تعادل بین تولید و جذب مایع نخاعی وجود دارد که منجر به افزایش حجم مایع در بطن های مغز می شود.
هیدروسفالی در چه سنی رخ می دهد؟
این عارضه در هر سنی ممکن است رخ دهد اما بیشتر در نوزادان و افراد مسن تشخیص داده می شود. در نوزادان، هیدروسفالی ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد یا به دلیل عوامل ژنتیکی، عفونت در دوران بارداری یا عوارض بعد از زایمان ایجاد شود. در بزرگسالان مسن تر، می تواند در اثر شرایطی مانند تومور های مغزی و آسیب های سر ایجاد شود.
علائم هیدروسفالی چیست؟
علائم هیدروسفالی می تواند با توجه به سن شروع آن متفاوت باشد اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اندازه سر بزرگ در نوزادان
- فونتانل برآمده( نقطه نرم روی جمجمه نوزاد)
- سردرد
- حالت تهوع و استفراغ
- تاری یا دوبینی
- مشکل در تعادل و هماهنگی
- مشکل در تعادل و هماهنگی
- تشنج
اگر هیدروسفالی درمان نشود، می تواند منجر به عوارض جدی مانند آسیب مغزی، اختلالات شناختی و حتی مرگ شود.
درمان هیدروسفالی
درمان هیدروسفالی معمولا شامل مداخله جراحی برای منحرف کردن CSF اضافی از بطن های مغز و بازگرداندن جریان طبیعی و جذب است. این کار معمولا از طریق وارد کردن یک لوله نازک در یکی از بطن های مغز است تا مایع اضافی را به داخل حفره ی دیگر بدن تخلیه کند، جایی در بدن که توانایی جذب دارد.
به طور کلی، تشخیص و درمان زود هنگام برای مدیریت هیدروسفالی و به حداقل رساندن تاثیر آن بر سلامت و کیفیت زندگی فرد بسیار مهم است.
آیا هیدروسفالی خود به خود ازبین میرود؟
خیر، اگر هیدروسفالی درمان نشود، می تواند کشنده باشد. تشخیص زود هنگام و درمان موفقیت آمیز شانس بهبودی را افزایش می دهد.
چه چیزی باعث هیدروسفالی در نوزادان و کودکان می شود؟
این بیماری که در بدو تولد وجود دارد، هیدروسفالی مادرزادی است. هیدروسفالی مادرزادی در اثر تعامل پیچیده و عوامل ژنتیکی و محیطی در طول رشد جنین ایجاد می شود.
علائم هیدروسفالی در کودکان چیست؟
در یک نوزاد، بارزترین علامت بزرگ شدن غیر معمول سر نوزاد است که در پاسخ به فشار بیرونی ایجاد شده توسط مایع اضافی منبسط می شود. این موضوع به این علت است که استخوان های جمجمه هنوز بسته نشده اند، بنابراین به سر اجازه می دهد تا منبسط شود. همانطور که نوزاد رشد می کند، استخوان ها به طور طبیعی به هم میرسند و درهم می آمیزند.
علائم اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ممکن است پوست سر نازک و درخشان به نظر برسد.
- نقطه نرم بالای سر ممکن است متشنج و برآمده باشد.
بیشتر بخوایند: آنوریسم مغزی چیست؟
چگونه هیدروسفالی در نوزادان تشخیص داده می شود؟
آزمایش های زیادی وجود دارد که می تواند به تشخیص این بیماری کمک کند. اولین و ساده ترین آزمایش اندازه گیری دور سر نوزاد در بدو تولد و در طی ملاقات های معمول با پزشک اطفال است.
اگر سر نوزاد شما بزرگتر از حد طبیعی باشد یا اگر اندازه سر به سرعت رشد می کند، شما را به یک جراح مغز و اعصاب ارجاع می دهند.
برای کودکان نوپا و بزرگتر، ممکن است یک ارزیابی عصبی باشد که ارجاع به متخصص و آزمایش های متعدد که شامل تکنیک های تصویر برداری و توموگرافی است.
تکنیک های تصویربرداری از مغز برای تشخیص هیدروسفالی
چند نوع تصویر برداری از مغز وجود دارد که شامل موارد زیر است:
سونوگرافی
سونوگرافی هیچ اثر بدی روی مغز ندارد، بدون درد است و نیازی به آرامش بخش نیست. قسمت بطن های مغز را به خوبی نشان می دهد، اما سایر قسمت های مغز به خوبی دیده نمی شود.
سی تی اسکن
یک روش قابل اعتماد برای تشخیص و کمک به مدیریت این بیماری است. سی تی اسکن یک تکنیک پیچیده است که در آن پرتوهای اشعه ایکس از بدن بیمار عبور می کند و تصاویری از ساختارهای داخلی مغز در رایانه نمایش داده می شود.
بیشتر بخوانید: درمان تومور مغزی چگونه است؟
نتیجه گیری
هیدروسفالی تجمع مایع در بطن ها در عمق مغز است. مایع اضافی اندازه بطن ها را افزایش می دهد و به مغز فشار می آورد. مایع مغزی نخاعی به طور معمول از طریق بطن ها جریان می یابد. اما فشار بیش از حد مایع مغزی نخاعی مرتبط با هیدروسفالی می تواند به بافت های مغز آسیب برساند و باعث ایجاد طیفی از مشکلات عملکرد مغز شود.