تومور نخاع یکی از مشکلاتی است که بسیار نگران کننده بوده و افراد با شنیدن نام تومور نیز دچار دغدغه فراوانی میشوند. تومور نخاع نیز دارای دو نوع سرطانی و یا خوش خیم است که باید مورد بررسی قرار گیرند و برای هر دوی آن ها روش های درمانی متعددی وجود دارد. در این مقاله در مورد این بیماری ناخوشایند و پیشرفته توضیحات کاملی را ارائه دادیم.
تومور نخاع چیست؟
تومور نخاع یا سرطان نخاع به هر نوع توده غیرطبیعی که در نخاع تشکیل میشود، اطلاق میشود. نخاع یک قسمت از سیستم عصبی مرکزی است و درون ستون فقرات قرار دارد. وظیفه نخاع به عنوان بخشی از سیستم عصبی مرکزی، انتقال سیگنالهای عصبی بین مغز و بقیه بدن است. تومورهای خوشخیم نخاع عموماً رشد کندگی کمتری دارند و تمایل به منتقل شدن به مناطق دیگر ندارند. این نوع تومورها معمولاً قابل برداشت جراحی و درمان است.
انواع تومور نخاع
تومورهای ستون مهره ها، تومورهای اینترامدولر، تومورهای اینترادورال – اکسترامدولر از شایع ترین تومورهای نخاعی می باشند.
1.تومورهای ستون مهره ها
تومور نخاع از گروه تومورهای ستون مهره ها، به دو دسته تومورهای نخاعی اولیه و تومورهای نخاعی ثانویه یا متاستاتیک تقسیم بندی می شوند.
- تومور اولیه: این نوع از تومور نخاع اولیه در ستون مهره ها تشکیل شده و از اجزای دیسک کمر یا استخوان رشد می کنند. این نوع توموردر افراد جوان بیشتر ایجاد می شود. رایج ترین نوع بدخیم این تومور، استئوژنیک سارکوما می باشد. البته این نوع تومور به ندرت ایجاد می شود و اغلب رشد کندی دارد.
- تومورهای ثانویه: تومور نخاع متاستاتیک معمولا به دلیل ابتلا به سرطان در قسمت های دیگر بدن و متاستاز آنها ایجاد می شود. بروز این نوع تومور همراه با درد بوده که شدت آن در زمان استراحت و یا خوابیدن در شب بیشتر می گردد.
علائم تومور نخاع متاستاتیک کاهش وزن، حالت تهوع، استفراغ و تب و لرز می باشد. معمولا این نوع تومور در خانم ها به دلیل متاستازسرطان سینه و ریه ایجاد می شود. تومورهای نخاعی ثانویه در آقایان به دلیل متاستاز سرطان ریه و یا پروستات است.
2.تومور نخاع اینترامدولاری
تومور نخاع اینترامدولاری از داخل طناب نخاعی و از داخل رشته های عصبی و از سلول های گلیال ایجاد می شوند. این سلول ها حفاظت از طناب نخاعی را به صورت فیزیکی بر عهده دارند. این نوع تومور معمولا خوش خیم بوده و در ناحیه گردن ایجاد می شود. انجام جراحی برای خارج کردن این نوع تومور بسیار دشوار می باشد. از شایع ترین انواع این تومور می توان به تومورهای اپاندیموما و آستروسیتوما اشاره کرد.
3.تومور نخاع اینترادورال – اکسترامدولاری
این گروه از تومورهای نخاعی معمولا در داخل سخت شامه ایجاد می شوند. غالبا این تومورها زیر غشای پوشش دهنده طناب نخاعی، در داخل کانال نخاعی و خارج از رشته های عصبی ایجاد می شوند. معمولا این تومورها خوش خیم بوده، رشد آهسته دارند و می تواند موجب بروز درد و ضعف گردد.
مننژیوما : تومور نخاع مننژیوما درغشاهای اطراف طناب نخاعی ایجاد شده که در اکثر موارد خوش خیم هستند. این نوع تومور بیشتر در خانم های میانسال و مسن بروز می کند.
تومورهای لایه های عصبی : تومور نخاع شوانوما و یا نوروفیبروما از تومورهای لایه های عصبی هستند که از ریشه های عصبی خارج شده از طناب نخاعی نشات می گیرند. معمولا این نوع تومورها رشد کمی داشته و خوش خیم هستند.
علائم تومور نخاع
بیماری تومور نخاع به هر حال دارای علائمی است اما اغلب در شروع بیماری افراد متوجه آن نخواهند شد و درد های خود را به طوراشتباه به اندام های دیگر مرتبط میدانند. اما به هر حال برخی از علائم رایج تومور نخاع را بشناسید:
- درد در ناحیه پشتی، گردن، شانهها یا طول ستون فقرات
- ضعف عضلات در بخش های مختلف بدن
- تغییرات حسی دمایی بدن
- برهم ریختن تعادل و هماهنگی بدن
- مشکلات کنترل مثانه و روده
- تنگی نفس، ضعف تنفسی و مشکلات دیگری در سیستم تنفسی
این موارد فقط برخی از علائم تومور نخاع هستند وو باید حتما این بیماری تحت بررسی های بیشتر قرار بگیرد.
علل مؤثر بر ایجاد تومور نخاع
تاکنون علت مشخصی برای ایجاد تومور نخاع شناخته نشده است. برخی از محققین قرار گرفتن در معرض عوامل سرطان زا را دلیل ابتلا به تومور می دانند.
- تاثیر عوامل ژنتیکی: وجود یک ژن ناقص در بدن که مشخص نیست به صورت ارثی منتقل شده است یا در اثر تأثیر عوامل سرطان زا در بدن ایجاد شده است، می تواند علت بروز تومور باشد.
- ابتلا به بیماری ژنتیکی نوروفیبروماتوز نوع 2
- ابتلا به بیماری ژنتیکی ون هیپال – لیندو
- سابقه ابتلا به سرطان به ویژه سرطان پروستات، سینه، ریه و مولتیپل میلوما
تشخیص تومور نخاع
روشهای تصویربرداری مانند رادیوگرافی، توموگرافی کامپیوتری CT و تصویربرداری MRI میتوانند تومورهای نخاع را تشخیص دهند و مشخصاتی مانند محل و اندازه آن ها را نشان دهند. MRI معمولاً به عنوان روش تصویربرداری اولیه برای تشخیص تومورهای نخاع استفاده میشود، زیرا این روش دقیقتر است و جزئیات بهتری از ساختارهای نخاعی را نشان میدهد.
آزمایش خون برای بررسی نشانههای بیماری یا نشانگرهای مرتبط با تومور نخاع مورد استفاده قرار میگیرد. برخی از موارد شامل آزمایشات تخصصی مانند آزمایشات بیوشیمی، آزمایشات عمومی خون، آزمایشات ایمونوهیستوشیمی و آزمایشات ژنتیکی میشوند.
روش های درمان تومورهای نخاعی
برای درمان تومور نخاعی یک تیم پزشکی شامل جراح ستون فقرات، متخصص انکولوژی، رادیوتراپیست و دیگر تخصص ها نیاز است. روش جراحی آخرین روش درمان تومورهای نخاعی است.
در ابتدا از روش های درمان غیر جراحی مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی استفاده می شود. روش های غیر جراحی مانند استفاده از داروها، شیمی درمانی، پرتودرمانی و رادیوسرجری استریوتاکتیک برای درمان تومورهای نخاعی مؤثر است.
برای درمان تومورهای نخاعی اولیه می توان از طریق انجام عمل جراحی، تومور را به طور کامل برداشت. انجام جراحی برای درمان هنگامی انتخاب می شود که پزشک جراح بتواند تومور را بدون آسیب به کانال نخاعی و رشته های عصبی بردارد.
عمل جراحی تومور نخاع
عمل جراحی تومور نخاع معمولاً به عنوان یکی از روشهای درمان استفاده میشود. هدف اصلی از جراحی تومور نخاع، برداشت یا کاهش حجم تومور و بهبود عملکرد نخاع است. قبل از تصمیم گیری درباره عمل جراحی تومور نخاع، ارزیابی دقیقی از وضعیت تومور و تأثیر آن بر نخاع و شرایط بیمار صورت میگیرد. هدف از عمل جراحی در این موارد، تخلیه فشار از نخاع و حفظ عملکرد اعصاب است.
- برداشت تومور: در صورت امکان، تومور به صورت کامل برداشته میشود. این عمل جراحی میتواند شامل برداشت تومور به صورت کامل یا بخشی از تومور باشد.
- دیسکتومی: تومور در نزدیکی دیسکهای نخاعی قرار داشته و فشاری بر روی آن ها ایجاد میکند. در این صورت، دیسک دارای مشکل نیز برداشته میشود.
- استبدال نخاع: در برخی موارد خاص، بخشی از نخاع که توسط تومور تخریب شده است، باید برداشته شود. این عمل جراحی پیچیده تری بوده و نیازمند تراکم و مهارت جراحی بالا است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
هنگامی که شما علائم و نشانههای مشکوکی در مورد تومور نخاع مانند درد شدید در ناحیه پشتی، اختلالات حسی و حرکتی و مشکلات کنترل مثانه و روده تجربه میکنید، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک سریعا تاریخچه پزشکی شما را بررسی و در صورت لزوم، تستها و تصویربرداری مانند اسکن MRI یا CT انجام میدهد تا تشخیص صحیح را برای شما داشته باشد.
نتیجه گیری
تومور نخاع یک بیماری جدی است که نیاز به ارزیابی دقیق، تشخیص صحیح و درمان مناسب دارد. تومورهای نخاع میتوانند بیشترین تأثیر را بر عملکرد نخاع و عملکرد سیستم عصبی داشته باشند و حتی بسیاری از اندام های دیگر را درگیر کنند. در برخی موارد، تومورهای نخاع خوش خیم هستند اما در موارد دیگر میتوانند خطرناک باشند و علائم و عوارض جدی را ایجاد کنند. دکتر زاهد ملک محمدی یکی ا بهترین جراحان در این زمینه از بیماری است که توصیه میشود حتما در صورت وجود این بیماری از ایشان مشاوره بگیرید.